صنایع دستی زنجان چیست؟

کسانی که به زنجان رفته اند قطعا می دانند که یکی از بهترین شهرهای ایران در شمال غربی کشور زنجان است که نه تنها جاذبه های تاریخی و تفریحی زیادی دارد بلکه صنایع دستی و سوغاتی های متنوعی هم دارد. شهر زنجان که قدمت و اصالت آن به گفته برخی منابع به زمان اردشیر بابکان و در برخی منابع دیگر به ساسانیان باز می گردد در نزدیکی هگمتانه است بنابراین دور از ذهن نیست که سابقه زندگی ایرانیان و فعالیت های هنرمندانه آنها به راحتی بیش از چندین هزار سال برسد. بد نیست بدانید که سلطانیه زنجان در دوره ایلخانی به عنوان پایتخت ایران انتخاب شده بود.

سایت صنایع دستی زنجان

اما چرا به تاریخچه و قدمت شهر زنجان پرداختیم؟ دلیل بررسی تاریخچه شهر زنجان این است که با قدمت صنایع دستی استان زنجان و حرفه هایی که در آن رواج داشته به خوبی آشنا شوید. بنابراین در کنار تاریخ غنی و پر فراز و نشیب هدف اصلی خود را معرفی صنایع دستی زنجان گذاشته ایم. با ما همراه باشید.قبل از اینکه جواب سوال شما یعنی صنایع دستی شهر زنجان چیست را بدهیم بد نیست کمی از وضعیت صنایع دستی در این شهر بدانید. در حال حاضر حدود 80 رشته صنایع دستی در زنجان فعال است، حدود 1250 کارگاه مسگری فعالیت دارند و جزو قطب های صنایع دستی فلزکاری است و شاید بتوان گفت جزو 5 شهر برتر کشور با صادرات به کشورهای همسایه است. با این حال به این معنی نیست که مابقی صنایع زنجان مرغوبیت و کیفیت خوبی ندارند تنها می توان گفت برخی از صنایع دستی زنجان دارای کیفیت و استاندارد ساخت در حد بین المللی هستند. ما محصولات و اطلاعات مفیدی را در سایت صنایع دستی زنجان برای علاقه مندان به هنر ایرانی قرار داده ایم.

در ادامه نام صنایع دستی زنجان را با توضیحات مختصر و مفید مطالعه خواهید کرد:

• چاروق دوزی

یکی دیگر از مهم ترین صنایع دستی زنجان چاروق دوزی است که شهرت بسیار زیادی دارد. چاروق یا چموش در واقع پاپوش چرمی قدیمی است که با بند و تسمه به دور ساق پا می بستند و عمدتا چوپان ها استفاده می کردند. چاروق ها در گذشته با رویه هایی از سیم و گلابتون، دو منگوله ای، ابریشم و زری بافته می شدند. مدلی از صنایع دستی زنجان چاروق دوزی امروزی است که بند و تسمه ندارد، نوک آنها شبیه به نوک عقاب و برگشته است و از چرم قرمز برای دوختن و تولید آن استفاده می کنند. عمده کاربرد چاروق های کنونی زنجان هم روفرشی لوکس برای زنان است. ضمنا چاروق های فعلی زنجان پاشنه دار هستند و کفی از جنس چرم برای آن استفاده می شود.براساس برخی تحقیقات، صنایع دستی چاروق دوزی زنجان قدمتی بیش از 2 هزار سال دارد که ابتدا در شهر سلطانیه در دوره ساسانیان شروع شد و سپس در دوره صفویان به زنجان منتقل شد.

• گیوه دوزی

از صنایع دستی زنجان گیوه دوزی است هر چند در شهرستان آباده فارس و کرمانشاه و اراک هم گیوه های با کیفیت تولید می شود. گیوه دوزی توسط دو استادکار، یکی گیوه باف و دیگری گیوه دوز انجام می شود و رویه گیوه را زنان می بافند. گیوه دوزی زنجان به خاطر استفاده از نخ پنبه برای ساخت رویه و کفی از جنس چرم گاومیش شهرت بسیار زیادی دارد. نمونه های بسیار با کیفیت گیوه زنجان، دوخت رویه با کفی به هم متصل است و جنس اصلی گیوه ها نیز از ابریشم و نخ بسیار با کیفیت می باشد. گیوه دوزی از صنایع دستی شهر زنجان و انگوران است.

• حکاکی روی مس

یکی دیگر از صنایع زنجان، حکاکی روی مس است که اکثریت اساتید این رشته در داخل شهر زنجان فعالیت دارند. الگو، طرح و مدل های حکاکی روی مس از نمونه های قدیمی و سنتی الهام گرفته شده مثل اسلیمی، گل و بوته، ابنیه های تاریخی، منظره شکار حیوانات و غیره.

محصولات ملیله کاری زنجان عموما از نوع پایه استکان، سینی، قاشق و چنگال، ست کامل چایخوری، ست کامل شربت خوری، کاسه، گلدان، شکلات خوری، پارچ، قاب عکس و زیورآلات هستند. از مهمترین صنایع دستی زنجان ملیله کاری است که چون در دسته صنایع فلزکاری است می توان گفت که قدمت آن به هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان باز می گردد. بد نیست بدانید که در دوره رضا شاه اساتید و هنرمندان زنجانی، مشغول به انتقال دانش و تجربه به اساتید و هنرمندان تهرانی و اصفهانی بودند و به همین دلیل ملیله کاری در این شهرها نیز رواج دارد.

وضعیت صنایع دستی و گردشگری زنجان در دسته ملیله کاری مطلوب به نظر می رسد و با در اختیار داشتن 30 کارگاه ملیله کاری توسط شاگردان استاد گرانقدر، منصور کاظمیان مقدم، به بقای این هنر کمک زیادی کرده اند. ملیله کاری که از صنایع دستی در استان زنجان به شمار می رود با ملیله کاری اصفهان از نظر نوع نقش و نگار، ساختار و عیار نقره متفاوت هستند. عیار نقره اصفهان بین 90 تا 95 در نمونه های مرغوب و در نمونه های ساده کمتر است در حالی که ملیله کاری زنجان با عیار نقره 99.9% انجام می شود. نقوش ملیله زنجان ظرافت بیشتری دارد بنابراین ظروف ملیله کاری شده زنجان زیباتر هستند و طرح و نقش ها اصالت بیشتری دارند.

• زیورآلات سازی

از صنایع دستی و گردشگری استان زنجان که بیشتر از همه مورد پسند خانم ها واقع شده، زیورآلات سازی طلا و نقره به شکل انگشترهای خوش تراش با سنگ های قیمتی، نیمه قیمتی و زینتی است. عیار طلا و نقره از پایین تا عیار زیاد را شامل می شود به همین دلیل تمامی افراد جزو مشتریان زیورآلات زنجان هستند. بنابراین نقطه قوت زیورآلات سازی زنجان همین موضوع است.

• سفالگری

همانطور که می دانید شهر لالجین همدان مهد سفالگری کشورمان است اما قدمت این هنر در شهر زنجان هم بسیار زیاد است. از گذشته های دور تاکنون در سلطانیه، گلابرسفلی و علیا، قلتوق، بلوبین و غیره ظروف سفالی مثل کشک ساب، کوزه، تنور و خمره تولید می شوند.

• قالی بافی

از دیگر صنایع دستی مردم زنجان قالی بافی است هر چند قدمت و کیفیت آنها با فرش بافی کاشان و تبریز نمی رسد. با این حال سالانه بیش از 60 هزار تخته فرش توسط هزاران بافنده با تراکم های مختلف بافته می شوند که نشان از کیفیت و رواج بالای هنر قالی بافی است. مدلی از قالی بافی زنجان که سبب شهرت آن شده همین فرش زنجان با چهار لچک و ترنجی 6 ضلعی با طرح و نقش گندمزار است که در بیدگینه و قلتوق زنجان بافته می شوند. طرح های قالی بافی زنجان انحصاری همین منطقه هستند و به طرح های ریز ماهی، بسته میری، چارقات، افشار و بیجار معروف هستند.

• گلیم بافی

دسته دیگر صنایع دستی هنرمندان زنجان، گلیم بافی است که به خاطر اقلیم سرد این منطقه و برای داشتن کفپوش گرم و با کیفیت با طرح و نقش اصیل ایرانی رواج پیدا کرده است. گلیم های زنجان از پشم بز و گوسفند هستند و برای آنها از نقوش حیوانات و گیاهان و اشکال هندسی استفاده می کنند. روستاهای ابهر، قیدار، قره پشتلو و انگوران در کنار زنجان مراکز مهم صنایع دستی گلیم بافی زنجان هستند. طرح و نقش های رایج صنایع دستی گلیم بافی زنجان شامل ترنج، توسباقا، پقیل، لچک ترنج، توت فرنگی، خشتی و لوزی، اوچ گل و صاندیق هستند. بنابر توضیحات داده شده مهمترین و معروف ترین صنایع دستی زنجان ابهر همین گلیم بافی است.

• جاجیم بافی

از سوغات و صنایع دستی استان زنجان می توان به جاجیم اشاره کرد که به عنوان بقچه برای پیچیدن دور رختخواب یا زیرانداز کاربرد دارد. علاوه بر زنجان استان اردبیل هم مرکز تولید جاجیم در کشور است. با این حال 38 روستا و شهر در استان زنجان به کمک هنرمندان خود مشغول تولید جاجیم های بسیار با کیفیت هستند که با رنگ روشن و طرح ساده بافته می شوند. جنس جاجیم های زنجان از نخ ابریشمی و کاموا یا نخ پنبه ای خام است که با طرح های اصیل ایرانی بافته می شوند. از دیگر ویژگی های خاص جاجیم های زنجان می توان به نوارهای 18 تا 35 سانتیمتری با طول 30 تا 60 متر اشاره کرد.

• رنگرزی

رنگرزی یکی دیگر از صنایع دستی زنجان است که حدس می زنند شروع آن با قالی بافی همزمان باشد یعنی زمانی که قالی بافان گیاهانی پیدا کردند که به واسطه رنگدهی گزینه خوبی برای رنگرزی الیافی پشم و نخ بودند تا بتوانند قالی های رنگی بسیار زیبا ببافند. طبق برخی مستندات تاریخی قوم افشار زنجان کار رنگرزی الیاف را در کنار فرش بافی انجام می داده اند. گیاهان روناس، حنا، پوست انار و پیاز و رنگدانه های گیاهی نقش اصلی را ایفا می کردند. با این حال رنگرزی سنتی به دلیل پیدایش رنگ های شیمیایی برای تولید هر چه سریعتر قالی و انواع فرش رونق بسیار کمی دارد و تنها در کاروانسرای شاطر علی، سرای نهالی، حاج فتح الله، حاج شامی بالا و پایین در ابهر، قیدار و زنجان باقی مانده اند.

• تولید ساز سنتی

یکی از سوغات و صنایع دستی زنجان سازهای سنتی این شهر هستند. اگر به موسیقی علاقه مند هستید و عازم شهر زنجان بودید سازهایی مثل تار، سه تار، کمانچه، نی، دف، تمبک و سنتور را می توانید با کیفیت بسیار بالا خریداری کنید.

• تذهیب

تذهیب که در گذشته شامل حک کردن نقوش هندسی و گیاه با آب طلا و خطوط مشکی بوده بسیار پرطرفدار بوده است. هنر ترصیع یا مرصع که در آن از رنگ های لاجوردی، سفید، آب و زنگار استفاده می کنند را نباید با تذهیب اشتباه گرفت. امروز از تذهیب به عنوان نوعی نقاشی نفیس برای تزیین حاشیه قرآن، شعر و تابلوهای خوشنویسی و مینیاتوری استفاده می کنند. طرح های تذهیب شامل شکارگاه، گیاهان، طرح های اسلیمی و ختایی است. در حال حاضر اساتیدی همچون عسگری، لیلا میر چراغی و سپیده خامدی در شهر زنجان مشغول هنر تذهیب هستند.

• مجسمه سازی

از دیگر صنایع دستی زنجان ایران باید به مجسمه سازی اشاره کنیم که قدمت زیادی ندارد و شروع آن به سال 68 بر می گردد. این هنر به واسطه تلاش اساتیدی همچون علی چراغی، احمد فضلی، شاهرخ روحی فرد، جلال رحمتی، یدالله محمودی و محمد رضا خلج شروع شد و اکنون جزو مجسمه سازان مطرح و صاحب سبک زنجان هستند. مجسمه سازی زنجان در حال حاضر با تولید انواع تندیس های فلزی، تندیس های چوبی و سنگی، مجسمه های بتنی و فایبرگلاس و مجسمه های برنزی به کار خود ادامه می دهد. همانطور که می دانید مجسمه ها عناصر تزیینی محیط داخلی خانه و محوطه هستند و فروش بالایی هم دارند.

صنایع دستی و سوغات زنجان

همانطور که مطالعه کردید صنایع دستی سوغات زنجان، نمونه های مصرفی، کاربردی، تزیینی و دکوراتیو که بومی و خاص این منطقه هستند بسیار زیاد بوده و هر یک با ویژگی خاص تولید می شوند. با این حال زنجان صنایع دستی دیگری هم دارد که هر چند به اندازه موارد گفته شده شهرت زیادی ندارند اما به عنوان یک نمونه صنایع دستی کیفیت مناسب از آنها یاد می شود مثل منبت کاری، چرم بافی، معرق چوب، جوراب و دستکش بافی، کیسه حمامی نواری، منجوق دوزی، گل دوزی، نمد بافی، تابلوی خاتم و مینیاتور. چنانچه درباره صنایع دستی زنجان اطلاعات دیگری نیز دارید می توانید با ما به اشتراک بگذارید.

کاربرد آهن در صنایع دستی زنجان

همانطور که می دانید صنایع دستی جایگاه ویژه ای بین مردم و هنرمندان دارد و در این بین فلزات مختلف از جمله آهن نقش بسزایی ایفا کرده اند که اکنون به عنوان آثار باستانی نگهداری می شوند. صنایع دستی فلزکاری نمونه شاخص و مهم کاربرد آهن در صنایع دستی است که به روش های مختلف انجام می گیرد.دلیل محبوبیت و کاربرد گسترده آهن مقاومت زیاد در برابر ضربه و نیروهای وارد شده، ماندگاری بالا، فرم پذیری خوب، درخشندگی و درجه سختی مناسب، مقرون به صرفه تر بودن برخی نمونه های آهن و تجربه بالای هنرمندان صنایع دستی ایران است.از جمله نمونه های کاربرد آهن در صنایع دستی زنجان می توان به چاقوسازی، حکاکی روی فلز، قلمزنی، مشبک کاری روی فلزات و پلاک های مختلف اشاره کرد.

خرید صنایع دستی زنجان

برای خرید صنایع دستی زنجان گزینه های زیادی پیش روی شما وجود دارد که به کمک آنها می توانید چه به صورت حضوری و یا به صورت اینترنتی و غیر حضوری محصول مدنظرتان را تهیه کنید. اولین گزینه بازار صنایع دستی در زنجان است که بازار تاریخی آن در منطقه تاریخی مشرف به دروازه قلتوق قرار گرفته است. این بازار که در سال 1205 ساخته شده یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده تاریخی کشورمان است که در آن غرفه ها و مغازه های مختلفی مشغول فروش صنایع دستی زنجان هستند. هنگام خرید حتما نسبت به تشخیص جنس تقلبی و فیک از اصل اقدام نموده و در این زمینه مهارت کافی کسب کنید.از دیگر گزینه های خرید حضوری صنایع دستی زنجان بازارها و پاساژهای این شهر هستند که پاساژ مروارید، فروشگاه صنایع دستی زنجان در میدان انقلاب، خیابان امامزاده، خیابان امام خمینی و بازارچه های مختلف بهترین مراکز موجود به شمار می روند.

مرکز خرید صنایع دستی زنجان بهرامی نیز که به شکل اینترنتی و حضوری امکان خرید برای علاقه مندان فراهم ساخته گزینه بعدی برای شماست که می توانید با قیمت مناسب محصول مدنظر مثل انواع چاقوی زنجان را خریداری کنید.اگر به شرکت کردن در نمایشگاه های صنایع دستی علاقه مند هستید حضور در این نمایشگاه ها نیز فرصت بسیار خوبی است تا ضمن آشنایی با کلیه صنایع دستی شهر زنجان بتوانید نمونه های با کیفیت خریداری کنید. به عنوان مثال نمایشگاه صنایع دستی زنجان 1401 که به عنوان نمایشگاه ملی برگزار گردید شامل 120 غرفه بود که 30 غرفه آن به تنهایی به صنایع دستی زنجان اختصاص داشت. نمایشگاه صنایع دستی زنجان بیشتر حول آثاری مثل ملیله کاری، چاروق دوزی، چاقوسازی و قلمزنی روی مس به همراه ظروف مسی هستند که نسبت به سایر صنایع دستی این شهر محبوبیت و شهرت بسیار بیشتری دارند.

اما اگر امکان خرید حضوری ندارید شناخت فروشگاه اینترنتی صنایع دستی زنجان که کاملا معتبر و شناخته شده باشد گزینه بسیار ساده، سریع و راحتی است که می توانید همزمان چندین محصول را از جنبه های مختلف مقایسه کنید. فروشگاه صنایع دستی اصفهان این امکان را فراهم ساخته تا به عنوان مرجع معتبر سایت صنایع دستی زنجان خدمات رسانی داشته باشد. بنابراین نسبت به حضور در نمایشگاه صنایع دستی شهر زنجان که در بازه محدود برگزار می شود گزینه بسیار بهتری است.

قیمت صنایع دستی زنجان

برخی از صنایع دستی زنجان فروش بسیار بالایی دارند نظیر چاقوی زنجان، ملیله و ظروف مسی که در ایران زبانزد خاص و عام هستند. این دسته از محصولات که به شکل انحصاری در زنجان تولید می شوند طبیعتا قیمت بالاتری دارند و به عنوان صنایع دستی لوکس و نفیس شناخته می شوند. از طرف ظروف ملیله و مسی به عنوان هدیه تبلیغاتی هم قابل خریداری هستند.اگر برای خرید از طریق فروشگاه صنایع دستی زنجان اقدام کنید قیمت مناسب با تضمین کیفیت دریافت خواهید کرد که امکان مقایسه هم بهتر خواهد بود. فروش اینترنتی به صورت عمده و تکی از وب سایت فروشگاه صنایع دستی اصفهان امکان پذیر است. ضمنا شرکت ها و سازمان های مختلف می توانند با خرید عمده بر روی قیمت ها تخفیف ویژه بگیرند و بسته بندی محصولات را به شکل سفارشی سازی شده داشته باشند.