صنایع دستی اردبیل و سوغات استان اردبیل چیست؟

صنایع دستی اردبیل چیست؟

صنایع دستی شهر اردبیل به همراه سوغاتی ها و جاذبه های گردشگری فراوان تنها بخشی از دلایل هر مسافر برای سفر به این شهر بسیار زیباست. اردبیل که به استان دریاچه های بی نظیر و جنگل های بهشتی شهرت دارد و به معنای شهر مقدس در زبان فارسی باستان است، یکی از بهترین مقاصد گردشگری است. یکی از مواردی که به شما کمک می کند تا با تاریخچه، فرهنگ و رسوم غنی مردم شهر اردبیل و هنرهای این خطه آشنا شوید، صنایع دستی هستند. در ادامه شما را با فروشگاه صنایع دستی اردبیل آشنا خواهیم کرد ضمن اینکه توصیه می کنیم حتما از موزه صنایع دستی اردبیل هم بازدید کنید.صنایع دستی اردبیل در شهرهای مختلف آن شهرت داخلی و خارجی دارند و قدمت برخی از آنها به هزاران سال می رسد که تمامی آنها را معرفی کرده ایم

آشنایی با صنایع دستی استان اردبیل

شما چند مورد می توانید از صنایع دستی اردبیل را نام ببرید؟ شاید تعجب کنید ولی در حال حاضر بیش از 10 شاخه از صنایع دستی در حوزه های مختلف، در اردبیل فعال است و هنوز هم جزو بهترین و مرغوب ترین نمونه ها در کشور به حساب می آیند. دقت داشته باشید که شاید نام صنایع دستی اردبیل را به عنوان صنایع دستی در شهرهای دیگر نیز دیده باشید بنابراین لزوما به معنای بومی بودن آنها نیست بلکه مربوط به کیفیت بسیار بالا، قدمت و تاریخچه قابل توجه فعالیت و مرسوم بودن این هنرهای دستی است.

• جاجیم بافی :جاجیم بافی یکی دیگر از صنایع دستی های اردبیل است که بیشتر در مناطق خلخال و روستاهای اطراف بافته می شود. نقوشی که برای تولید جاجیم استفاده می کنند ساده و گل دار هستند. جاجیم بافی در اردبیل با هدف تولید سجاده، رویه کرسی، روکش مبل، پادری، کیف، روتختی و رویه پشتی است. ابعاد جاجیم ها نیز عمدتا 90 در 120 سانتیمتر هستند.

• قالی بافی : یکی از معروف ترین صنایع دستی اردبیل قالی بافی این شهر است. قدمت تولید قالی در اردبیل به قرن 16 می رسد که شهرت جهانی پیدا کرده و از نفیس ترین نمونه های کشور است. قالی های اردبیل، دارای نقوش ساده اما کاملا قرینه هستند بنابراین ساختاری یکپارچه و واحدی را شاهد هستید. تار و پود قالی های اردبیل از جنس ابریشم و در برخی نمونه ها، پشم و کرک هستند. طرح های رایج در قالی بافی اردبیل، طرح هایی مثل مشایخی، گلدانی، ظل السلطان، هراتی و ترنج دار هستند. نقش های رایج قالی بافی اردبیل، اسلیمی ختایی و هندسی است. ضمنا بد نیست بدانید که در تولید قالی های اردبیل، گره های ترکی هم بکار می روند.

• چنته بافی :چنته بافی از نمونه های صنایع دستی اردبیل قدیمی است که قدمت آن به چند صد سال می رسد. چنته بافی از لحاظ نوع بافت و ابعاد به گلیم و جاجیم شباهت زیادی دارد. مواد اولیه ای که در چنته بافی استفاده می شود مشابه با مواد اولیه قالی و ورنی هستند. اما منظور از چنته چیست؟ چنته یک نوع کیف دسته دار سنتی است که به آن آینه دان هم می گویند و بنابراین چنته بافی اردبیل به تولید این کیف های سنتی بسیار زیبا اشاره دارد. برای تولید چنته ها از 2 قطعه قالی در ابعاد 30 در 40 سانتیمتر استفاده می کنند و با دستگاه کرک چال از سه طرف می دوزند. طرفی که بدون دوخت باقی می ماند همان دهانه ورودی کیف است. اگر به فکر خرید سوغات و صنایع دستی استان اردبیل هستید، به هیچ وجه چنته یا کیف های دسته دار سنتی آن را فراموش نکنید.

• مسندبافی :مسندبافی یکی دیگر از صنایع دستی در اردبیل است که شهرت بسیار زیادی دارد و از جمله کالاهای صنایع دستی صادراتی به آلمان نیز هست. نقوش رایجی که در مسندبافی اردبیل به چشم خواهید دید شامل شکارگاه، قره باغی، ترنج، سه پایه و گلدانی است. رنگی که برای ساخت مسند استفاده می کنند از نوع گیاهی است. مسندبافی در شهرهای نمین و خلخال اردبیل بسیار معروف هستند و تمامی نقوش بکار رفته نیز برجسته است.

• نمکدان بافی :شاید برایتان عجیب باشد اما نمکدان بافی از جمله صنایع دستی اردبیل قشقایی است که برای نگهداری و حمل سنگ های درشت و ساییده شده نمک استفاده می کنند. نمکدان یک نوع بافتنی کیسه مانند است. عشایر اردبیل و قشقایی ها از این بافتنی ها هنوز هم استفاده می کنند. شکل ظاهری این بافتنی ها استوانه ای است و جنس بافت هم شباهت زیادی به جاجیم و گلیم دارد. صنایع دستی نمکدان بافی اردبیل با نقش هایی از نوع گیاهان و حیواناتی که الهام گرفته از طبیعت هستند، تزیین می گردند. هنرمندان اردبیلی برای اینکه پشم و نمک با یکدیگر قاطی نشوند، آستری از جنس متقال به داخل آن می دوزند.

• سفالگری :سفال از جمله صنایع دستی استان اردبیل و با جنس بسیار مرغوب و ماندگاری است که اولین بار در زمان اشکانیان شروع شد. بنابراین قدمت سفالگری در اردبیل بسیار زیاد است و جزو صنایع دستی قدیمی محسوب می گردد. خاک رسی که برای تولید محصولات سفالی در اردبیل مورد استفاده قرار می گیرد، خلوص کم و درجه چسبندگی بالایی دارید. مهمترین ظروف صنایع دستی اردبیل از جنس سفال، شامل انواع کوزه، لیوان، کاسه و مجسمه با اشکال ذهنی و سفارشی هستند.

• سراجی :یکی از صنایع دستی چرمی اردبیل همین هنر سراجی بافی یا ساخت زین اسب چرمی است. این زین ها در کشور آذربایجان بسیار پرفروش است و به همین دلیل از بهترین صنایع دستی اردبیل با رویکرد صادراتی نیز به حساب می آید. بد نیست بدانید که سراج به افرادی که زین را بر روی پشت اسب قرار می دهند یا هنرمندان و اساتید صنایع دستی که زین می سازند می گویند. امروزه از زین های صنایع دستی اردبیل به شکل تزیینی استفاده می کنند چرا که بسیار ارزشمند و مرغوب هستند.

• خراطی :خراطی در واقع هنر تراشیدن دورانی چوب و سپس خراشیدگی و فرورفتگی برای تزیین کردن و زیباسازی می گویند. هر چقدر جنس چوب اولیه ای که برای خراطی استفاده می کنند، مرغوبیت بیشتری داشته باشد، محصول نهایی ظرافت، کیفیت و ماندگاری بالاتری هم خواهد داشت. چند نمونه از صنایع دستی اردبیل در زمینه خراطی می توان به عصا، کلاف مبلمان، صندلی، آباژور، وردنه، انواع میز، قلیان و وسایل تزیینی اشاره کرد. چوب هایی که برای صنایع دستی خراطی استفاده می کنند اکثرا از درختان نارون، توسکا، گردو و یا درخت زبان گنجشک هستند. خراطی از جمله صنایع دستی سرعین اردبیل است که طرفداران زیادی در سراسر کشور دارد.

• ملیله کاری :علاوه بر اینکه شهر زنجان به عنوان یکی از مراکز اصلی هنر ملیله کاری در کشور شناخته شده، ملیله کاری اردبیل هم معروف است و می توانیم جزو صنایع دستی اردبیل جدید ولی مرغوب در نظر بگیریم. ملیله کاری هنری است که در آن از مفتول های طلا، مس ولی اکثرا نقره ای برای تولید انواع ظروف پذیرایی و تزیینی استفاده می کنند. به طور کلی هنر ملیله کاری در ایران سابقه سه هزار ساله دارد و یکی از شهرهایی که هنوز این هنر قدیمی و بسیار زیبا را زنده نگه داشته، اردبیل است.

• ورنی بافی :با تحقیق درباره صنایع دستی اردبیل متوجه می شوید ک ورنی بافی یا گلیم های سوزنی به عنوان شاخص ترین سوماک در اردبیل رواج زیادی دارد. اندازه های ورنی اردبیل عمدتا 1 در 1.3 متر و یا 1 در 1.5 متر هستند. نقوش مورد استفاده اکثرا حیواناتی مثل مرغ و خروس، روباه، گرگ، سگ گله، گوزن، بوقلمون و آهو و پرندگان محلی به شکل اشکال هندسی است. ورنی بافی اردبیل به شکل محصولاتی مثل زیرانداز، مفرش (به عنوان رختخواب پیچ یا فرش کاربرد دارد) و خورجین تولید می شوند.

• زیورآلات :از بین صنایع دستی اردبیل باید به زیورآلات محلی این شهر نیز اشاره کنیم که عمدتا از جنس، مس، نقره، برنج و یا سنگ های ارزشمندی مثل فیروزه، عقیق و یشم هستند. برای تولید زیورآلات، هنرمندان اردبیلی، فلز اولیه را در کوره ذوب می کنند و سپس با قالب های مخصوص که عمدتا به شکل دایره، سه گوش، چهارگوش، ماهی و بته جقه است در می آورند. پس از آن سنگ های فیروزه، یشم یا عقیق را بر روی آنها می گذارند. از مهمترین زیورآلات صنایع دستی اردبیل می توان به انگشتر، گوشواره، النگو و گردنبند اشاره کرد.

• مفرش بافی :مفرش های اردبیل که عمدتا از جنس ورنی هستند، به تنهایی شاخه ای از صنایع دستی اردبیل به شمار می روند چرا که در بین عشایر کوچ نشین ایل سون بسیار محبوب، رایج و پرکاربرد است. مفرش ها مستطیل شکل و درب دار بافته می شوند. کاربرد مفرش برای حمل و نگهداری راحت لحاف، تشک، لوازم زندگی و وسایل مختلف است.

• نقاشی روی چرم :نقاشی روی چرم از جمله زیباترین صنایع دستی اردبیل است که طرح های سنتی زیادی بر روی تابلوهای چرمی کار می کنند. جنس چرم استفاده شده از گوسفند است و به رنگ کرم برای نقاشی استفاده می شود. رنگ های نقاشی روی چرم اردبیل، پیگمنتی هستند و با حلال الکل کار می شوند. در نهایت برای ثابت ماندن رنگ های روی چرم از رزین کمک می گیرند. براقی و عایق کاری نقاشی هایی که روی چرم انجام شده را با ورنی ایجاد می کنند. در حال حاضر نقاشی روی چرم از صنایع دستی اردبیل است که در شهر خلخال بسیار پرطرفدار است.

• کاشی معرق :به کنار هم قرار دادن تکه های بزرگ و کوچک کاشی که براساس طرح و نقوش مختلفی که براساس مدل های ذهنی یا الهام گرفته از موضوعات مختلف به یکدیگر می چسبانند، معرق کاشی می گویند. رایج ترین رنگ هایی که در کاشی معرق، از صنایع دستی اردبیل، استفاده می کنند شامل سفید، فیروزه ای، آبی تیره، سبز و پرتقالی است.

• چاقوسازی :چاقوسازی علاوه بر زنجان، جزو صنایع دستی اردبیل نیز به حساب می آید که جنس تیغه آنها از آهن و جنس دسته از شاخ گوزن یا عاج است. در قدیم چاقوسازی اردبیل، به شکل مرصع کاری روی دسته شمشیر انجام می شد و امروزه به شکل ساده تر و یا به فرم چاقو سازی ادامه پیدا کرده است. البته هنرمندان اردبیلی با شیوه کاری چاقوسازی، ابزارهای دیگری مثل کارد، قندشکن و گزلیک هم درست می کنند.

• جُل بافی :از جمله صنایع دستی مردم اردبیل که در بین عشایر و ایل قشقایی هم بسیار شهرت دارد، جل اسب است. جل اسب جنبه تزیینی برای اسب های مهم و اصیل و حتی شترها دارد. جل اسب به شکل مستطیلی بافته می شود و با دو دستکی که به آن می بافند، پشت اسب را می پوشانند.

• چلنگری :یکی از صنایع دستی قدیمی اردبیل، چلنگری یا همان آهنگری سنتی است. هنرمندان و اساتید قدیمی چلنگری از این هنر برای ساخت وسایلی مثل میخ طویله، دهان بند گاو و اسب، داس و چکش استفاده می کرده اند. اما امروزه رویکرد هنر چلنگری بیشتر صنعتی شده و از حالت سنتی خارج گردیده است. بنابراین هنر چلنگری اردبیل به سمت و سوی تولید وسایلی مثل حفاظ پنجره، پایه گلدان، پارتیشن و امثالهم رفته است. امروزه به هنر چلنگری، فرفورژه هم می گویند. چلنگری در اردبیل و مشگین شهر رواج زیادی دارد.

• قلمزنی :یکی دیگر از صنایع دستی اردبیل، قلمزنی است. قدمت این هنر در ایران به زمان سکاها با نژاد آریایی بر می گردد که حدود 5 تا 7 هزار سال پیش در منطقه قفقاز زندگی می کرده اند. قلمزنی روی مس و نقره در اردبیل رایج است و با ضربات چکش و قلم های مخصوص، طرح های مشخص و سفارشی را ایجاد می کنند.

• آیینه کاری :به تزیین سقف و دیوارهای اماکن مقدس و مذهبی با تکه های کوچک آیینه برای ایجاد سطحی درخشان و جذاب، آیینه کاری می گویند که طبق برخی منابع از صنایع دستی اردبیل است.

• چپق بافی :چپق اشاره به دیواره چادر و زیستگاه عشایر ایل سون اردبیل دارد و بنابراین چپق بافی از صنایع دستی معروف و رایج در بین عشایر ایل سون است. چپق علاوه بر ظاهری زیبا، از ورود هوا، گرد و خاک و باد جلوگیری می کند که با نی های توخالی پر شده اند. نی هایی که برای چپق بافی استفاده می شوند موقع بارندگی و سرما حجم می گیرند و چسبیدن آنها به یکدیگر مانع از ورود آب و سرما می شود. اما در فصل گرما از هم فاصله می گیرند و هوای خنک وارد چادر عشایر می شود.

• محرق کاری :از صنایع دستی چوبی اردبیل می توان به محرق کاری اشاره کرد که همان سوخته کاری روی ساقه های طلایی گندم است. هنرمندان اردبیلی در محرق کاری، ساقه طلایی گندم را حروف و طرح های مختلف را روی پارچه یا کاغذ می چسبانند و سپس با سوزاندن ساقه گندم به کمک هویه یا سیخ داغ، طرح ها را به پارچه منتقل می کنند. این کار زمانبر و سخت است اما طرح نهایی بسیار زیباست.

• تراش شیشه :تراش شیشه به هنر تزیین و ساخت نقوش مختلف به کمک سنگ های مخصوص با درجه سختی بالاتر از شیشه می گویند. طرح و نقوش حالت سنتی دارند و در سایزهای کوچک و بزرگ، عمقی و سطحی ایجاد می گردند تا شکل نهایی بسیار زیبا باشد. در نهایت حجم های تراش خورده شیشه را با صیقل می دهند تا سطحی صاف و خوبی پیدا کنند.

• صنایع دستی چوبی اردبیل :برخی از صنایع دستی چوبی در اردبیل رواج زیادی دارند که از جمله آنها می توان به حجم سازی چوب، مشبک چوب، کنده کاری روی چوب و منبت کاری اشاره کرد. استان اردبیل به دلیل داشتن چوب های مرغوب و با دوام، یکی از مراکز مهم صنایع دستی چوبی کشور است.

• حجاری یا سنگ تراشی :شهر اردبیل به دلیل قرار گرفتن در منطقه ای کوهستانی، دارای سنگ های مرغوبی مثل سنگ سیاه، مرمر، یشم، فیروزه و برخی سنگ های نرم و معمولی است. وجود اینگونه منابع طبیعی از سنگ، باعث شد تا صنایع دستی حجاری یا سنگ تراشی هم به لیست صنایع دستی اردبیل اضافه شود. هنرمندان اردبیلی در هنر حجاری از قلم های درشت و چکش، قسمت زائد سنگ را جدا می کنند و سپس برای پرداخت کاری از قلم های کوچک و قلم شانه (لبه شانه مانندی دارد) استفاده می کنند. در نهایت با دستگاهی شبیه به اره چوب بری برقی، سطوح سنگ را صیقل کاری می کنند.

• ظروف مسی :ساخت ظروف مسی در اردبیل قدمتی دیرینه دارد. برای ساخت این ظروف از مرغوب ترین و خالص ترین درجه مس استفاده می کنند. اساتید مسگر اردبیلی با دقت تمام و به کمک ابزارهای مخصوص انواع ظروف مسی دکوری و پذیرایی را تولید کرده و به فروش می رسانند. ظروف مسی صنایع دستی اردبیل در بین مردم این شهر جایگاه بالایی دارند.

• قلاب بافی :از صنایع دستی زیبای اردبیل باید هنر قلاب بافی را نام ببریم. در قلاب بافی از الیاف طبیعی استفاده می کنند که دلیل ماندگاری بالای آنها در طول زمان است. محصولاتی که هنرمندان اردبیلی در قلاب بافی استفاده می کنند شامل کلاه، لیف، روتختی، رومیزی، انواع عروسک و دستکش است.

• نمدبافی :نمدبافی یکی از صنایع دستی ارزشمند اردبیل است که به دلیل درجه سختی زیاد و وقت زیادی که می گیرد، بسیار مهم مخصوصا برای عشایر و کوچ نشینان است. در نمد بافی از پشم بهاره گوسفند به همراه الیاف رنگی بلند و گاهی اوقات صابون و زرده تخم مرغ استفاده می کنند. پشم بهاره گوسفند به دلیل داشتن خاصیت جعدیابی و پوسته پوسته شدن، پس از تحمل فشار، حرارت و رطوبت زیاد و ترکیب شدن الیاف، قابلیت تبدیل شدن به نمد را دارد. نمدبافی اردبیل برای تولید زیرانداز و کلاه کاربرد دارد.

خرید صنایع دستی اردبیل

برای خرید صنایع دستی اردبیل می توان به صورت حضوری به بازار صنایع دستی این شهر مراجعه کنید یا به شکل اینترنتی از فروشگاه های معتبر خریداری نمایید. بازار بزرگ اردبیل که قدمت آن به دوران صفویه می رسد، پاساژ شاه اسماعیل و بازار مرزی بیله سوار از جمله مراکز خرید صنایع دستی اردبیل هستند.

ضمنا فروشگاه صنایع دستی اصفهان برخی از صنایع دستی اردبیل را با تضمین کیفیت و ماندگاری و البته اصالت به فروش می رساند و شما می توانید در هر نقطه ای که هستید، این محصولات را خریداری نمایید. فروش صنایع دستی اردبیل در این فروشگاه، در مناسبت های مختلف به شکل تخفیف دار نیز انجام می گیرد که فرصت خوبی برای خرید خواهد بود.

قیمت صنایع دستی اردبیل

قیمت صنایع دستی اردبیل بسته به نوع، تعداد، کیفیت و مرغوبیت مدنظر متفاوت است. چنانچه به دنبال صنایع دستی اصیل و مرغوب باشید طبیعتا باید هزینه بیشتری پرداخت نمایید. فروشگاه صنایع دستی اصفهان با هدف ترویج و حمایت از صنایع دستی کشور از جمله استان اردبیل اقدام به فروش برخی از معروف ترین آنها با قیمت مناسب و تضمین کیفیت نموده است. شما می توانید بهترین محصولات را با قیمت های عالی خریداری نمایید.