وقتی اسم صنایع دستی زاهدان را می شنویم شاید چیزی در ذهن ما نقش نگیرد چو عمدتا برای ما این منطقه، اقلیم گرم و خشک و قسمتی که محروم از منابع طبیعی و فرصت های شغلی است تداعی می کند. اما زاهدان حرف های زیادی در صنایع دستی برای گفتن دارد و ویژگی همه آنها نیز استفاده از رنگ های گرم و بافت رنگارنگ است که وقتی یکبار ببینید نه تنها از ذهنتان خارج نمی شود بلکه دیدگاه شما را هم نسبت به صنایع دستی و سوغات زاهدان تغییر خواهد داد.

صنایع دستی زاهدان سیستان و بلوچستان شاید از برخی جهات به خاطر همجواری با پاکستان و افغانستان تأثیر گرفته باشد ولی قطعا با توجه به منابع به دست آمده از کشفیات شهر سوخته و زندگی و انرژی که در تولید این صنایع دستی جریان دارد به ما می گوید که کاملا با هر نوع صنایع دستی که دیده اید متفاوت است.در ادامه قصد داریم به صنایع دستی زاهدان اشاره کنیم که برخی از آنها بومی این منطقه هستند و برخی دیگر نیز بومی و برآمده از این منطقه نیست اما بخاطر طرح و نقوش خاص و متفاوت معروف شده اند. با ما همراه باشید.

هنر سوزن دوزی

سوزن دوزی نام جالبی در بین مردم زاهدان دارد و به آن بلوچی دوزی هم می گویند چون از قدیم در این شهر رواج داشته است. البته نام قدیم سوزن دوزی، سوچن دوزی است که در یونسکو هم ثبت شده است. مردمان زاهدان از این صنایع دستی به عنوان لباس مرد و زن، روسری، رومیزی و غیره استفاده می کنند. سوزن دوزی در زاهدان بر روی پارچه هایی از جنس پشم، ابریشم، زربافت، کتان و پنبه اجرا می گردد. جنس نخ ها نیز ابریشمی، پشمی، گلابتون، نخ ملیله و سرمه یا نخ نقده است.

• گزبافی
علت نامگذاری این نوع از صنایع دستی زاهدان استفاده از چوب درختان گز و بوته های آن است که در این خطه به فراوانی رشد می کند. برای استفاده ابتدا این چوب ها را مرطوب می کنند تا انعطاف پذیری بیشتری پیدا کنند و سپس با آن وسایل مختلف مثل سبدهای گوناگون می بافند. این سبدها جزو ارزشمندترین صنایع دستی شهر زاهدان هستند.

از دیگر ویژگی های سفالگری به عنوان صنایع دستی زاهدان می توان به مزین شدن سطح سفال ها با مخلوط آب و تیتوک اشاره کرد که این سنگ از کوه بیرک در همین شهر گرفته می شود. ویژگی خاص بعدی سفالگری زاهدان، ایجاد طرح و نقش با چوب درخت خرمای وحشی است.

بد نیست بدانید که نام های دیگر حصیربافی شامل خولک بافی یا خلک بافی و سیس بافی است. از دیگر محصولات حصیربافی سیستان و بلوچستان می توان به سایه بان، سواس یا نوعی صندل، روپگ یا همان جارو، پروند که همان کمربند مخصوص بالا رفتن درخت نخل است، سمان یا زیرانداز، سفت یا جانماز و کپات یا سبد کودک و کچو یا خورجین اشاره کرد.حصیربافی علاوه بر اینکه صنایع دستی زاهدان است در دیگر شهرها مثل نیکشهر، سراوان و سرباز هم رواج دارد. نام دیگر این هنر، سیس بافی نیز بود که همان رشته های الیافی شکل اطراف تنه درخت خرما هستند. از سیس بافی برای تولید تک زیرانداز، نولک، سبد دسته دار برای نگهداری علوفه و ماهی، کتل یا نوعی از زنبیل، قفس، مدل های مختلف طناب و کلاهک آباژور استفاده می کنند.

• خامه دوزی (خمک دوزی)
خامه دوزی از دیگر صنایع دستی زاهدان که به اسامی مثل خمک دوزی و سفید دوزی هم معروف است. دلیل اینکه به آن خامه دوزی یا خمک دوزی می گویند این است که ابریشم به شکل خام استفاده می شده و رنگرزی و پخت و پز یا سفیدکاری نداشته است. طبق تعبیر اهل فن و هنرمندان، خامه دوزی را باید سوزن دوزی با نخ ابریشم در نظر گرفت. با توجه به اینکه در گذشته سیستان و بلوچستان باغ توت زیاد داشته مرکز تولید ابریشم به حساب می آمده و در دوره های اشکانی و ساسانی هنر خامه دوزی بسیار رایج و محبوب بوده است. امروزه از خامه دوزی برای تولید محصولاتی مثل لباس، جانماز، دستمال و سفره استفاده می کنند.

• پریوار دوزی

پریوار دوزی به نوعی از گلدوزی بر روی پارچه می گویند که به پلیوار دوزی هم معروف است. برای پریوار دوزی مهمترین مواد اولیه، نخ و پارچه و سوزن است اما برخلاف سوزن دوزی پارچه های با تار و پود منظم و عمودی نیاز نیستند. از این هنر برای تزیین حاشیه روسری، اشارپ زنان بلوچ، پیش سینه، سرشلوار، دور آستین، کلاه، بازوبند، جلد دعا، سرمه دا و عرقچین استفاده می کنند. علاوه بر زاهدان این هنر در روستاهای سراوان و ایرانشهر هم رواج دارد.

• سیاه دوزی

از دیگر صنایع دستی زاهدان که بخاطر استفاده از نخ های سیاه رنگ ابریشمی به سیاه دوزی معروف شده برای زیباتر کردن سر آستین ها و پیش سینه لباس استفاده می کنند. روش دوخت، دندان موشی بهم چسبیده است که به کمک آن نقش های مثلثی شکل روی لباس کار می شود یا اینکه بین دوخت ها از دوخت زنجیره استفاده می کنند. در هر صورت لازم است که این نخ های ابریشمی سیاه رنگ به یکی از دو روش گفته شده در داخل پارچه دوخته شوند.

• جواهرسازی با ترصیع

یکی دیگر از صنایع دستی زاهدان، جواهرسازی با هنر ترصیع است که از ابتدای ورود اسلام تاکنون در سیستان، هرات و نیشابور رواج داشته است. مرغوبیت و زیبایی این دسته از جواهرات به حدی بوده که به عنوان هدیه به مراکز حکومتی می فرستادند. جواهرسازی در زاهدان با هدف بهای عروسی یا اعتقادات مذهبی انجام می گرفته و هنوز هم ادامه دارد. به عنوان یک سوغاتی یا هدیه لوکس می توانید از گوشواره، چوری یا النگو، سربند، کپگو یا گردن بند و تاسنی یا سنجاق سینه استفاده کنید.

• دودنی بافی

یکی از قدیمی ترین صنایع دستی زاهدان دودنی بافی است که با هدف تزیین خانه یا دفع چشم زخم استفاده می شده است. امروزه این هنر رونق خاصی ندارد و زندگی در دنیای امروزی مردم را از این تفکرات دور کرده است. با این حال اگر هنوز هم به این موارد اعتقاد دارید و سری به بازارهای قدیمی زاهدان زدید، شاید تورهای تزیینی که با گیاهان خاص با برگ های ساده و گل های زرد مایل به سفید تزیین شده اند را ببینید.

• قالی بافی

شاید فرش سیستانی را به عنوان یکی از فرش های کهن ایرانیان شنیده باشید. قالی بافی در سیستان تاریخ چند صد ساله دارد به طوری که از قرن 13 هجری شروع شده و تاکنون ادامه دارد. با این حال قالی بافی زاهدان در مقایسه با شهرهای تبریز، یزد و کاشان از کیفیت پایینتری برخوردار است.

• گلیم بافی

گلیم بافی از دیگر صنایع دستی زاهدان به شمار می رود که به لطف و همت عشایر و طوایف مختلف بلوچ کماکان در جریان است. گلیم بافی با پشم دام های مختلف انجام می گیرد. رنگ های گلیم سیستان هم عمدتا قهوه ای، قرمز مایل به قهوه ای، آبی سیر و شتری و کمی هم رنگ های روشن مثل سفید، سبز، کرم و زرد است. نقش گلیم های زاهدان نیز اکثرا راه راهی یا اشکال هندسی است.

• چادربافی
چادربافی از دیگر هنرهای صنایع دستی زاهدان در بین عشایر و کوچ نشینان است. چادرها از موی بز و بروی دار قالی بافته می شوند.

• پلاس بافی
پلاس به نوعی زیرانداز می گویند که ابتدا چله کشی می کنند و سپس الیاف رنگی تابیده شده به شکل افقی از تار عبور داده و شانه می زنند. پلاس را باید با زمینه رنگی رنگی و خطوط افقی بشناسید و معادل گلیم پشمی است. همانطور که گفتیم پلاس بافی به عنوان زیرانداز برای اینکه عایق رطوبت و سرما و گرما از کف چادر عشایر باشد تولید می گردد. امروزه پلاس بافی به عنوان تولید محصولاتی نظیر سجاده نماز یا سفره جلوی پای عروس هم انجام می دهند.

• سفره بافی

سفره بافی یا در اصطلاح بومی خود جهیزی بافی یکی دیگر از صنایع دستی زاهدان است. تفاوت بسیار مهم سفره بافی زاهدان با دیگر شهرهای کشور این است که جنس سفره ها از پشم شتر است و در وسط آن ترنج کار می کنند.

خرید صنایع دستی زاهدان

با سفر به زاهدان تجربه های خوبی رقم خواهید زد از بازدید جاذبه های گردشگری تاریخی گرفته تا دیدن صنایع دستی مختلف که هر کدام با رنگبندی های مختلف و کاربردهای گوناگون نظر هر بیننده ای را جلب می کنند. اگر شما هم مثل ما شیفته هنر این خطه شده اید و تصمیم گرفته اید برای تزیین منزل، سوغاتی یا هدیه خاص یکی از آنها را تهیه کنید توصیه می کنیم به مرکز فروش صنایع دستی زاهدان بروید.

بازار رسولی

امکان ندارد به زاهدان سفر کنید نام بازار رسولی را نشنیده باشید بازاری که هر چه بخواهید در آن پیدا می شود. بازاری محلی در خیابانی باریک که حتی پشت مغازه ها هم فضای کاملا متفاوتی است. بهترین لباس های محلی و سنتی، انواع صنایع دستی زاهدان، لوازم آرایشی – بهداشتی خاص زنان این منطقه و غیره که با واردات مستقیم از هند و پاکستان قیمت های باورنکردنی دارند.

بازارچه تاریخی سرپوشیده زاهدان

گزینه بعدی شما برای خرید صنایع دستی زاهدان، بازارچه تاریخی سرپوشیده با سقف های گنبدی شکل آن است که قدمت آن به یک قرن می رسد. این بازار در تقاطع خیابان های طالقانی و امام خمینی است.

دوشنبه بازار زاهدان

دوشنبه بازار زاهدان هم محل مناسب دیگری برای خرید صنایع دستی است که محصولات مختلف با قیمت های مناسب عرضه می شود.

بازار بزرگ فرهنگ، هنر و صنایع دستی زاهدان

این بازار که اخیرا در زاهدان افتتاح شده مرکزی معتبر و مورد تأیید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است که با بیش از 170 غرفه مختلف و عرضه انواع صنایع دستی زاهدان در خدمت شما گردشگران عزیز است. با این حال علاوه بر این بازار بزرگ و مراکز خرید گفته شده، فروشگاه صنایع دستی در زاهدان نیز گزینه مناسبی برای خرید حضوری است.

اما خرید اینترنتی صنایع دستی سیستان و بلوچستان زاهدن روشی ساده و سریع برای کسانی است که به هر دلیل تمایل دارند بدون سفر به این شهر صنایع دستی زاهدان را تهیه کنند. خرید اینترنتی امکان مقایسه راحت و سریع را فراهم می کند و نسبت به خرید حضوری مقرون به صرفه تر است. شما می توانید از طریق فروشگاه های آنلاین معتبر، پیج های اینستاگرامی رسمی هنرمندان و البته فروشگاه صنایع دستی اصفهان این محصولات را تهیه کنید.

قیمت صنایع دستی زاهدان

خرید سوغات و صنایع دستی زاهدان برای شما که به این شهر زیبا سفر کرده اید و می خواهید یادگاری خوبی داشته باشید یک ضرورت است. سوغاتی شامل خوراکی و شیرینی های محلی زاهدان و صنایع دستی می شود. صنایع دستی ماندگار هستند و با هر بار نگاه کردن به آنها به یاد سفر خوب و خوشی که در زاهدان داشتید خواهید افتاد.

قیمت صنایع دستی زاهدان بسته به نوع و تعدادی که مدنظر داشته باشید متفاوت است. حتی قیمت ها بسته به نوع فروشگاه نیز فرق می کنند بنابراین در درجه اول باید نسبت به کیفیت و اصل بودن صنایع دستی و سپس به قیمت آنها توجه کنید. با خرید اینترنتی صنایع دستی زاهدان امکان مقایسه قیمت ها راحتتر است و اگر مرکز معتبر نمی شناسید از فروشگاه های شناخته شده به شکل حضوری خرید کنید.